Deze week is het de Week Tegen Pesten. Helaas gebeurt het nog steeds en de…
De impact van schermlicht op jongeren
Naar aanleiding van een artikel in de Volkskrant waarin stond dat de prestaties van Nederlandse schoolkinderen de afgelopen vijftien jaar hard teruggelopen is, werd ik herinnerd aan één van de vele soortgelijke situaties die zich bij Studiescool voordoen.
Bij een leerling viel me een geruime tijd op dat ze er erg moe uitzag, dat ik haar meerdere keren per les alert hield wanneer het leek of ze elders zat met haar gedachten. Daarnaast had ze moeite met haar concentratie en werd ze in de steek gelaten door haar langetermijngeheugen. Omdat ik haar een geruime tijd ken, wist ik dat er iets aan de hand was. Ook na verschillende open gesprekken, kon ik er de vinger niet achter krijgen. Haar moeder liet mij enige tijd later weten dat de schermtijd op de mobiel van haar dochter 13 uur per dag aangaf. Daarom in deze blog meer over de impact van schermlicht op jongeren.
Slaaptekort
Jongeren in de leeftijd tussen 12 en 18 jaar hebben per nacht minstens acht uur slaap nodig. Binnen Studiescool ervaar ik dat slaaptekort een groeiend en onderschat probleem is binnen deze leeftijdsgroep. Chronisch slaapgebrek heeft een negatieve impact op het psychisch welbevinden, schoolresultaten en fysieke gezondheid.
Uit onderzoek van de Universiteit van Antwerpen is gebleken dat 81% van de adolescenten geregeld slaperigheid tijdens de schooluren ervaart en geeft 50% toe te moeten vechten tegen de slaap in de klas. In Nederland zal dit vergelijkbaar zijn, neem ik aan.
De oorzaak zouden we mede kunnen zoeken in het toenemend beeldschermgebruik bij jongeren. Voor beeldschermen wordt led-verlichting gebruikt dat blauw licht bevat en er op zijn beurt voor zorgt dat veel jongeren minder slaap krijgen dan ze nodig hebben. Hoe zit dat eigenlijk met dat blauwe licht?
Blauw schermlicht
Retinale ganglioncellen vormen een speciaal type zenuwcel dat zich in de binnenste laag van het netvlies bevindt. Deze cellen ontvangen informatie van de staafjes en kegeltjes in de buitenste laag van het netvlies welke op hun beurt een rol spelen in het waarnemen van kleur en contrast (licht en donker). Retinale ganglioncellen bewerken de informatie die ze van de kegeltjes en staafjes hebben ontvangen en geven signalen door aan de hersenen. Een aantal retinale ganglioncellen bevat melanopsine, een enzym dat gevoelig is voor blauw licht en een rol speelt in de melatonineregulatie, een hormoon dat het slaapwaakritme reguleert. ’s Avonds neemt de melatonineproductie toe en worden we slaperig.
Het blauwe licht uit beeldschermen zorgt voor een verminderde aanmaak van het hormoon melatonine, zodat men langer alert blijft. Daardoor kunnen we tot laat op een computer werken zonder slaperig te worden. Wie ’s avonds twee uur wordt blootgesteld aan blauw licht, heeft ’s ochtends meer last van vermoeidheid en heeft een lagere energie omzetting. Onderdrukking van het hormoon melatonine, onder invloed van blootstelling aan blauw licht, is meer uitgesproken bij kinderen dan bij volwassenen, zo blijkt uit onderzoek waarbij de melatonine-concentratie in het speeksel gemeten werd. Apps op tablet of smartphone die blauw licht filteren, of brillen met blauwlicht-filters, zouden de productie van melatonine normaliseren, maar momenteel ontbreekt hiervoor overtuigend bewijs.
Uit het onderzoek van de Universiteit van Antwerpen is gebleken dat binnen de week van verminderde blootstelling vielen de adolescenten gemiddeld 20 minuten eerder in slaap en hadden ze minder last van de gevolgen van slaaptekort, waaronder concentratieverlies, hoofdpijn en slaperigheid overdag.
Hoewel ik zie dat er ook voordelen zijn door het gebruik van een beeldscherm, hoor ik regelmatig van ouders dat ze met hun handen in het haar zitten als het gaat om het vele gebruik van de smartphone bij hun zoon/dochter. Heb ik jullie met dit blog een goede onderbouwing gegeven in de discussie met jullie zoon/dochter?
Manon Ruardij
Naar een artikel van de Volkskrant, 4 januari 2021